Sebze, bitkilerin pişirilerek tüketilen kısmı sebze olarak adlandırılsa da çiğ olarak tüketilen sebzelerde de vardır. Meyve ve sebze birbiri ile zıt terimler olsa da meyve olarak bilinen birçok bitki sebze olarak tüketilebilmektedir. Bakla, pırasa, taze fasulye, marul, patlıcan, salatalık, domates, bamya, havuç, ıspanak sebzeye verilebilecek örnekler arasında yer alır.
Sebzeler özelliklerine göre şu şekilde gruplandırılır;
- Yapraklarından yararlanılan sebze türleri (Marul, tere, ıspanak, roka.)
- Gövde ve sap kısmından yararlanılan sebzeler (Pırasa, dereotu, kuşkonmaz.)
- Meyvesinden yararlanılan sebzeler (Bamya, patlıcan, domates.)
- Çiçek kısmından yararlanılan sebzeler (Karnabahar, brokoli, enginar.)
- Tohumundan yararlanılan sebzeler (Börülce, mercimek, fasulye, nohut, bakla, barbunya) bu sebze türleri baklagillere ait sebzelerdir. Kuru şekilde tüketildiğinde baklagil, yaş olarak tüketildiğinde ise sebze sınıfına dahil olurlar.
Sebzeler pişmiş ya da çiğ olarak iki farklı şekilde tüketilir. Sebzeler sağlık adına oldukça faydalı, vitamin ve mineral barındırmaktadır. Vücudun gerek duyduğu neredeyse tüm mineral ve vitaminler sebze tüketerek vücuda alınabilir. C vitamini bakımından zengin içeriğe sahip olan sebzeler vitamin değerini kaybetmeden ve pişirilmeden tüketilmelidir. Çünkü C vitamini sıcağa maruz kaldığında vitamin değerini kaybeder.
Bazı sebze türleri vücudu birçok hastalığa karşı adeta bir kalkan gibi korur.
Örneğin soğan, sarımsak gibi sebzelerin tüketimi birçok hastalığa karşı vücut direncini arttırır. Böbrek, diyabet hastası olan ya da kilo kontrolü yapan kişiler için hazırlanan beslenme listelerinde bol miktarda sebzeye yer verilir. Sebzeler kalori bakımından düşük içeriğe sahip olduğundan kilo kontrolü için önemlidir. Kansızlık hastalığı için de bol miktarda demir içeren sebzeler önerilmektedir.
Koyu yeşil yapraklı sebzelerin faydaları nelerdir?
- Kan temizleyici özellikleri bulunmaktadır.
- Kan dolaşımını hızlandırarak, kan kalitesini arttırıcı etkileri vardır.
- Kansere yakalanma olasılığını azaltır.
- Bağırsak sağlığını koruyucu özellikleri bulunur.
- Soğuk algınlığı, karaciğer sağlığı gibi birçok hastalığa karşı sebzelerden yararlanılabilir.
- Bağışıklık sistemini kuvvetlendirici özellikleri vardır.
Sebzeler nasıl pişirilir?
Sebze çeşitleri farklı yöntemler ile pişirilerek tüketilebilir. Haşlama, soteleme, et suyu ya da sade su ile sebzeler pişirilebilir. Her pişirme tekniğinin enerji yönünden etkisi farklıdır. Buhar yöntemi ile pişirildiklerinde özellikle yeşil sebzelerin lif oranları daha da artar. Aynı zamanda yeşil sebzeler hiç pişirilmeden çiğ olarak da tüketilebilir.
Diğer sebzelerin faydaları nelerdir?
Havuç: A, B, D ve E vitaminleri bakımından engin içeriğe sahip bir sebze türüdür. Kemik, cilt, göz sağlığı için faydalıdır. Ayrıca saç dökülmesini engelleyerek saçların daha güçlü olması için de bol bol tüketilmelidir. Havuç çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir.
Salatalık: A, B, C vitaminleri bakımından iyi bir kaynaktır. Bu vitaminlerin yanı sıra selenyum ve fosfor açısından engin içeriğe sahiptir. Bağırsakların çalıştırıcı etkisi vardır. Toksinlerin vücuttan dışarı atılmasını kolaylaştırır.
Brokoli: A, C, E, B1, B12 vitaminleri barındıran brokoli, kalp hastalıklarına karşı vücudu koruyucu etkisi bulunmaktadır. Ayrıca kolon ve prostat kanserine karşı koruyucudur.
Sarımsak: Bilindik en doğal antibiyotiklerden biridir. A, B, C ve E vitaminleri bakımından zengindir. Yaşlanma sürecini uzatır, kireçlenmeye karşı iyi gelir. Hipertansiyonu dengeleyici etkisi bulunmaktadır.
Kereviz: A ve E vitaminleri haricinde, folik asit ve potasyum yönünden zengin içeriğe sahiptir. İdrar söktürücü özelliği vardır. Sindirim sistemini rahatlatır ve sinirleri yatıştırıcı özelliği bulunur.
